Khoảng 5 năm trước, tôi thực hiện chuyến công du Châu Âu để khảo sát nhiều dự án, gặp nhiều đối tác cùng một lúc. Lúc đi, tôi sử dụng passport Việt Nam, xin visa loại business công tác. Điểm đến đầu tiên của tôi là Dublin, Ireland. Chuyến bay quá cảnh ở sân bay Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ.
Từ trước đến giờ, vốn dĩ tôi có gương mặt hai lúa. Người cũng nhỏ nhỏ đen đen như nông dân (mà xuất thân là nông dân thiệt) và càng không thích ăn mặc cầu kỳ. Tôi mặc một áo thun tay ngắn, quần jean đen, giày thể thao bình thường và đeo một chiếc ba lô cũ cũ. Trong ba lô đựng vài cuốn sách và một cái laptop.
Khi chuẩn bị boarding để lên máy bay đáp Dublin, dù vé tôi đi là business class nhưng vẫn thấy không cần thiết xếp hàng bên dãy business vì chuyến bay cũng khuya, không nhiều khách xếp hàng. Kiểm soát viên lên máy bay là một cậu trẻ trẻ, khoảng 27-28 tuổi, người Trung Đông, có thể là Ấn Độ hay dân UAE. Những người đi trước cứ lần lượt qua cửa rất nhanh. Cậu này chỉ nhìn passport, xem vé, rồi khách đi qua, chưa quá 5 giây. Đến lượt tôi, tôi cứ tưởng cũng vậy. Nên vừa đưa passport và boarding pass tôi vừa chuẩn bị bước thêm một bước nữa để đi (vì cứ nghĩ bạn ấy sẽ đưa lại passport và vé liền cho mình). Nhưng bạn này lại đưa tay ra, kéo túi ba lô tôi lại với con mắt hơi bực bội, hơi nghi ngờ và liếc qua liếc lại với một thái độ khinh thường rất khó chịu. Rồi cậu này lại vô cớ hỏi tôi qua Châu u làm gì. Tôi lại phải mất thêm gần 5 phút diễn giải và đưa ra lộ trình công tác từng ngày của mình. Chưa xong, cậu ấy còn lại hỏi tôi làm công việc gì. Tôi lại mất thêm 2-3 phút diễn giải. Sau đó, cậu ấy lật qua lật lại tất cả các trang passport của tôi, xem tất cả những visa các nước tôi đi trước đây, nhìn vào hình passport, rồi lại nhìn tôi, như kiểm tra an ninh vậy. Cuối cùng, cậu này đưa lại passport và vé cho tôi mà không nói một lời cảm ơn hay xin lỗi. Trong suốt gần 10 phút bị chặn lại, có lúc tôi gần như mất kiểm soát. Cái tôi, cái bản ngã trỗi dậy. Trong đầu tôi diễn ra một bối cảnh chửi lộn và mắng nhiếc cậu này như: “mày chỉ là 1 thằng check-in vô danh tiểu tốt. Mày không xứng tầm, không xứng đáng nói chuyện với tao nữa chứ đừng nói mày có quyền gì mà dám tra khảo tao như vậy, v.v.” Rất may là bối cảnh đó chỉ mới “khởi lên”, rồi sau đó bị kiểm soát… chứ nếu không….. chắc tôi quậy ở sân bay rồi bị an ninh giữ lại điều tra và bỏ chuyến công tác luôn rồi.
Chuyện đáng buồn là đó không phải là lần đầu, mà tôi đã từng bị mấy lần trước đó nữa. Nhưng lần ở Istanbul nghiêm trọng hơn. Sau này tôi cứ tự hỏi, những người khác sao không bị mà mình bị. Có thể họ da trắng. Họ đi bằng passport khác. Ngay cả những người Trung Quốc đi chung chuyến bay vẫn không bị mà sao tôi lại bị.
Sau này, khi đọc nhiều sách, nghiên cứu nhiều điều…mới thấy rằng giá trị con người thường chỉ được đo bằng hình thức bên ngoài là trước tiên như địa vị, tài sản, danh tiếng. Trong câu chuyện của tôi ở trên thì giá trị lại bị đo bằng cái passport và nơi tôi được sinh ra.
Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta quên mất mình là ai, thực sự giá trị của mình là gì. Chúng ta thường chạy theo những giá trị bên ngoài, những cái giá trị không phải do mình tự quyết định cho mình, mà là do người khác, xã hội quyết định cho mình. Ví dụ như một doanh nhân thành đạt, thì xã hội định lượng giá trị của người đó bằng bao nhiêu bất động sản, bao nhiêu tiền, sở hữu bao nhiêu cổ phiếu. Một người nổi tiếng của công chúng thì phải có bao nhiêu người follow trên Facebook, trên YouTube, trên Instagram. Trong cuộc sống hàng ngày cũng vậy. Vô tình chúng ta sống theo những giá trị mà người khác áp đặt cho mình. Mình lúc đó sống cho người người khác chứ không phải sống cho mình. Lúc đó, mình sống theo tiêu chuẩn của người khác chứ không theo tiêu chuẩn giá trị của mình, và dần dần….và dĩ nhiên lúc đó cũng đồng nghĩa với việc mình đã để mất chính mình.
