Khoa học tâm lý nghiên cứu rằng khi ai đó nói bạn ‘’chỉ nói suông’’, ‘’chỉ nói lý thuyết, ‘’sách vở’’, ‘’nói vẹt’’ thì chứng minh người đó không muốn nghe bạn nói, không có nhu cầu nghe cái bạn dự định nói. Điều này cũng đồng nghĩa với việc tư duy của người đó đang ở trạng thái ‘’đã biết’’, họ không muốn nghe thêm dù họ chưa biết bạn sẽ nói cái gì. Người cho mình đã biết thì thường là họ không muốn ‘’lắng nghe’’, đa phần bạn nói cái gì họ cũng sẽ phản biện để chứng minh cái biết của họ. Họ chỉ nghe (hearing) chứ không lắng nghe (listening). Vì họ chỉ nghe mà không lắng nghe nên đa phần họ không để ý những ý chính, những cái quan trọng mà bạn đã nói. Người không có tư duy muốn lắng nghe là người không có tư duy mở (open-minded) và đa phần họ không muốn học thêm. Trong trường hợp này bạn nói gì cũng vô nghĩa. Cửa đã đóng thì gió không thể thổi vào nhà. Ly nước đã đầy thì không thể rót thêm nước.
Chúng ta cần học cách lắng nghe trong tỉnh thức (mindful listening) nhiều hơn, hoặc ít nhất là học cách kiên nhẫn để im lặng nghe kỹ hết câu người khác nói trước khi cắt lời họ. Người biết lắng nghe thì thường họ tập trung hơn, điềm tĩnh hơn. Họ nghe trong sự chú tâm, nghe cả cái hay và cái dở của người nói. Cái hay thì học thêm, cái dở thì cũng học thêm, học thêm cái dở đó để sau này mình đừng phạm cái lỗi đó như họ.
Người tập được ‘’lắng nghe trong tỉnh thức’’ (hay gọi cho đơn giản là lắng nghe với cái tâm tập trung) thì cũng dễ dàng tập cho mình cách biết lắng nghe bên trong (Inner Listening), lắng nghe bản thân mình (Listening to yourself). Người biết lắng nghe bản thân mình là người biết tự soi chiếu bản thân, tự có nhận thức bản thân (Self-Awareness). Người có sự tự nhận thức bản thân là người muốn thay đổi để tốt hơn về mọi mặt (Self-Development). Vậy cũng có thể nói quá trình của sự tự phát triển bản thân, hay còn gọi là quá trình ‘’tự thức tỉnh’’ (Self-Awakening), bắt đầu từ việc biết lắng nghe.
Mindful Listening (outside) <=> Listening to yourself (inside) <=> Self-Awareness <=> Self-Development ⇔ Self Enlightenment
